کلر (CL)

کلر توسط کارل، یک شیمیدان سوئدی کشف گردید، در واقع کلر خالص یک نوع گاز می باشد که بسیار سمی و کشنده است.

اولین بار این گاز سمی به عنوان سلاحی برای کشتن انسان ها در جنگ جهانی اول به کار رفت، البته کلر با تمام سمی بودن و کشنده بودنش دارای موارد کاربرد متعددی می باشد. ترکیبات کلر به وفور در طبیعت یافت می شود که بیشتر به صورت نمک طعام (NACL) یا همان کلرو سدیم است و نقش بسزایی در زندگی بشر دارد.

کلر چیست؟

کلر خود به تنهایی از مهمترین عناصر برای ضدعفونی به حساب می آید که ضد عفونی استخرها و گند زدایی وسفید کردن پارچه ها و ساخت مواد میکروب کش استفاده شده و یکی از مهمترین استفاده های آن در صنعت کاغذ سازی برای سفید نمودن کاغذ می باشد.

کلر یکی از اصلی ترین و رایج ترین عناصر شیمیایی مورد استفاده در صنعت تصفیه آب و فاضلاب است. به دلیل خاصیت گند زدایی و سفید کنندگی بالا در مصارف صنعتی و خانگی به شیوه های مختلف کاربرد دارد. کلر گازی زرد رنگ متمایل به سبز دارد. یکی از مهم ترین و اصلی ترین هالوژن هایی است که از نمک گرفته می شود.

کاربرد کلر در صنعت :

برای ضدعفونی وسایل

برای تصفیه کردن آب استخر

از ترکیبات آن در خشک شویی

در برخی شیوه های آتش در ساختن مواد گندزدا و میکروب کش

در صنعت کاغذ سازی، در صنعت رنگسازی

همچنین ترکیبی از آن با اکسیژن و پتاسیم در آتش بازی و تهیه کبریت بی خطر به کار می‌رود.

طریقه کلرزنی

پیش از هر چیز آبی که قرار است کلر زنی شود باید صاف و بدون کدورت باشد، زیرا کدورت از کارایی کلرزنی جلوگیری می کند.
دیگر آنکه باید کلر موردنیاز برای آب برآورد شود. زیرا کلر موردنیاز آب با مقدار کلر که به آب‌زده می شود متفاوت است، مقدار chlorine باقی مانده در پایان یک مدت معین (به‌طور معین شصت دقیقه) در یک حرارت معین و pH معین آب هم تفاوت می کند.
زمان تماس با کلر می‌بایست رعایت شود. لازم است حداقل به مدت یک ساعت کلر باقی مانده با میکروب ها و ویروس ها در تماس باشد تا کشته شوند.
حداقل غلظت توصیه شده کلر باقی مانده نیم میلی گرم در لیتر پس از یک ساعت است.
مجموع کلر لازم برای یک نوع آب به اضافه کلر باقی مانده آزاد به مقدار 0.5 میلی گرم در لیتر، مقدار کلری را که باید به کار برود تشکیل می دهد.

کلر پودری

کلر پودری به عنوان “کلر گرانول” نیز شناخته می شود. پودر کلر یا به طور مساوی در استخر شما پاشیده می شود ، یا قبل از اینکه در آب استخر شما ریخته شود ، در یک ظرف جداگانه حل می شود و سپس به آب استخر اضافه می شود. این روش به شما قدرت کنترل بهتری بر روی سطح مصرف کلر برای ضد عفونی آب استخر می دهد. زیرا میزان مصرف پودر کلر استخر را شما به راحتی می توانید کنترل کنید.

قرص کلر

انواع قرص کلر آنزیم دار و ساده ۹۰ درصد ۲۰ و ۲۰۰ گرمی با حلالیت ۱۰۰ % در آب و بدون ته نشینی در بازار موجود است. از هر یک عدد قرص کلر، می توان برای تصفیه ۱۰ هزار لیتر آب در یک هفته استفاده نمود. اما مهمترین مزیت قرص کلر در مقایسه با پودر کلر چیست؟ قرص کلر به آرامی و در طی زمان در آب پخش می شود، بنابراین برخلاف پودر کلر، نیازی به استفاده روزانه و مکرر از آن نیست. به همین دلیل قرص های کلر برای ضد عفونی استخرهایی که در آخر هفته استفاده می شوند، بسیار ایده آل هستند. همچنین توجه شود که تابش نور خورشید می تواند بر عملکرد پودر کلر تاثیر منفی داشته باشد بهترین کلر برای استخرهای روباز پودر کلر ۹۰% و قرص کلر ۹۰% است .

تفاوت پودر کلر و قرص کلر

تفاوت انواع قرص کلر و پودر کلر در سرعت عملکرد و کیفیت و شکل ظاهری آن‌هاست. قرص کلر ۹۰% و به صورت فشرده بوده و در زمان مشخص مقدار کمتری کلر نسبت به نوع پودری در آب آزاد می کند. البته میزان آزادسازی کلر با درجه حرارت آب استخر نیز مرتبط است. بنابراین متناسب با دمای آب استخر و حجم آن، مقدار قرص کلر موردنیاز تعیین می گردد. مصرف پودر کلر در آب با درجه اکتیویته آن تناسب دارد

ایمنی و خطرات پودر کلر و قرص آن

با قرارگرفتن در معرض گرد و غبار این ماده شیمیایی و تماس محلول های آن با پوست، آلودگی با پودر کلر صورت می گیرد.

این ماده به شدت خورنده است و بخارهای خطرناکی آزاد می کند که برای سلامتی مضر هستند.

پودر کلر و بخار آن برای چشم، پوست و مجاری تنفسی تحریک کننده است.

بلع و تماس پوستی این ماده منجر به آسیب های بافتی می شود.

قرار گرفتن در معرض گاز های آزاد شده از پودر کلر ممکن باعث سوزش چشم، بینی و گلو شود.

سرفه، تنگی تنفس و تورم ریه ها از عوارض احتمالی قرارگرفتن در معرض این ماده است.

پودر کلر یک ماده سمی اما غیر قابل اشتعال است. این ماده می تواند سوختن مواد قابل احتراق را تسریع کند.

قرار گرفتن طولانی مدت این ترکیب شیمیایی در معرض آتش و گرما می تواند به تجزیه شدید مواد و پارگی ظروف منجر شود.

پودر کلر باید در مکانی خشک و با دمای مناسب و به دور از اسید ها، مواد آلی و فلزات نگهداری شود.

هرگز انواع مواد ضد عفونی کننده مثل قرص و پودر کلر را با سایر مواد شیمیایی مانند پاک کننده‌های حتی موادی که دارای کاربردهای خانگی هستند، مخلوط نکنید.

ویژگی های کلر چیست؟

کلر دارای ویژگی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متعددی است که در استفاده از انواع کلر لازم است به آن توجه شود.

مهم ترین و قابل توجه ترین ویژگی های انواع کلر عبارت است از:

کلر بسیار ناپایدار است و در ظروف و مخازن ویژه باید نگهداری شود.

گازی با رنگ زرد متمایل به سبز است که بوی بدی دارد.

گاز کلر سمی است و استفاده از آن در محیط های بسته منجر به خفگی و مشکلات سیستم تنفسی می شود.

دارای خاصیت اکسید کنندگی بسیار بالایی است.

واکنش پذیری بسیار بالایی دارد و با مواد آلی به راحتی واکنش می دهد.